Της Ίντας Ελιάου
Συμβουλευτικής Ψυχολόγου
(BSc, MSc, PGDip.,MA)
Όσο απίθανο, περίεργο, τρελό και αν μας φαίνεται όλοι κρύβουμε ένα ‘Παιδί’ μέσα στο ενήλικο σώμα μας. Πρόκειται για το κομμάτι. που μέσα στην χαοτική λογική μας, κρατιέται στην επιφάνεια με νύχια και με δόντια παραμένοντας ενεργητικό, δημιουργικό, γεμάτο. Αυτό το καταπιεσμένο συνήθως κομμάτι είναι αυτό που είμαστε πραγματικά. Μεγάλοι ψυχίατροι,ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές έχουν ασχοληθεί με αυτό το κομμάτι ονομάζοντάς το διαφορετικά ο καθένας. Ο Jung το αποκαλεί ‘Θείο
παιδί΄(Divine Child), οι Winnicott και Miller, ‘Αληθινό Εαυτό΄ (True Self), Ο Whitfield, ‘Εσωτερικό Παιδί’ (Child Within), O Mιssildine, ‘Παιδί μέσα μου’ (Inner Child).
Γονείς, δάσκαλοι, θρησκευτικοί ηγέτες, η κοινωνία ολόκληρη συμβάλουν καλοπροαίρετα ή και εν αγνοία τους στην εκμάθησή μας να αποφεύγουμε, να αρνούμαστε και να καταπιέζουμε το Παιδί που κρύβουμε μέσα μας. Όταν το παιδί αυτό όπως και κάθε παιδί μένει παραμελημένο, χωρίς αγάπη, σεβασμό και φροντίδα μαραζώνει και μετατρέπεται από ζουμερό σταφύλι σε σταφίδα. Τότε ένας ψεύτικος ευτός (False ή co-dependent self)αναδύεται προσπαθώντας να κρύψει τη ζαρωμένη μικροσκοπική σταφίδα πίσω από τις φαρδιές πλάτες του, μη τυχών και κάπου ξετρυπώσει και γεμίσει ζωή.
Χαρακτηριστικά του ΄Παιδιού μέσα μας’ και του ‘Ψεύτικου εαυτού’;
Το ‘Παιδί μέσα μας’ δηλαδή ο αληθινός μας εαυτός δεν είναι παιδί αλλά φέρει μερικά χαρακτηριστικά που έχουν τα παιδιά και μας κάνουν να τα ερωτευόμαστε. Όπως τα παιδιά έτσι και το παιδί μέσα μας είναι:
-αυθόρμητο
-δοτικό
-επικοινωνιακό
-δυναμικό αλλά και ευαίσθητο
-δημιουργικό
-παιχνιδιάρικο και διασκεδαστικό
-ανοιχτό και ικανό να εμπιστευτεί
-πλημμυρισμένο συναισθήματα όπως αγάπη, χαρά, λύπη, φόβο, ενθουσιασμό, έμπνευση, πάθος
Είναι αυτό που μας κάνει να νιώθουμε ζωντανοί! Το Παιδί αυτό υπάρχει μέσα μας από τη γέννησή μέχρι τον θάνατό μας. Δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι για να είμαστε ο εαυτός μας, απλά να είμαστε. Το μόνο που χρειάζεται είναι να τον αφήσουμε να εκφραστεί, αν και συνήθως προσπαθούμε να τον απορρίψουμε, να τον αρνηθούμε, να τον θάψουμε.
Αντίθετα, ο ΄Ψεύτικος εαυτός’, προσπαθεί να μας μετατρέψει σε ρομπότ. Είναι σαν μια κρύα, ανέκφραστη, άκαμπτη μάσκα που φοράμε στις απόκριες η οποία μας περιορίζει, μας καταπιέζει, μας πνίγει. Μοιράζει την αγάπη μας ιδιοτελώς σαν να επρόκειτο για συγκεκριμένα κομμάτια πίτας, κρύβοντας και αρνιόντας την πληθώρα των έντονων, αληθινών μας συναισθημάτων. Πρόκειται για έναν επικριτικό γονέα μέσα στο ίδιο μας το κεφάλι που μας αναγκάζει να φαινόμαστε πάντα δυνατοί, σωστοί, σκληροί. Αυτό όμως μας κάνει να νιώθουμε όλο και πιο άβολα, αμήχανα, όλο και πιο μουδιασμένοι, άδειοι, μόνοι και μπερδεμένοι διότι τα έχουμε όλα και όμως νιώθουμε πως κάτι δεν να πάει καλά, πως πάντα κάτι μας λείπει.
Γιατί το ‘Παιδί μέσα μας’ τείνει να υποκαθίσταται από τον ‘Ψεύτικο εαυτό’;
Σε ιδανικές συνθήκες είκοσι ανθρώπινες ανάγκες πρέπει να καλυφθούν όταν είμαστε παιδιά ακόμα έτσι ώστε να μπορέσει το ΄Παιδί μέσα μας΄ να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί μαζί μας (Whitfield,1987).
Ιεραρχία Ανθρώπινων Αναγκών:
1.Επιβίωση
2.Ασφάλεια
3.Σωματική επαφή
4.Προσοχή
5.Καθρεφτισμός
6.Καθοδήγηση
7.Ακρόαση
8.Δυνατότητα να είναι κανείς αληθινός (όχι προσποιητός)
9.Δυνατότητα συμμετοχής
10.Αποδοχή
11.Δυνατότητα επεξεργασίας δύσκολων συναισθημάτων (π.χ. απώλεια,πένθος,ανάπτυξη)
12.Υποστήριξη
13.Αφοσίωση, πίστη και εμπιστοσύνη
14.Δυνατότητα επίτευξης
15.Δυνατότητα κριτικής της καθημερινότητας και της αλήθειας
16.Σεξουαλικότητα
17.Ευχαρίστηση και διασκέδαση
18.Ελευθερία
19.Φροντίδα
20.Ανιδιοτελή αγάπη
Φυσικά είναι αδύνατο να καλυφθούν όλες αυτές οι ανάγκες στον μέγιστο βαθμό. Έτσι στην καλύτερη περίπτωση όπου κάποιος μεγαλώνει σε μια αγαπημένη οικογένεια, μερικές μόνο από αυτές καλύπτονται και σε ορισμένο βαθμό. Το κενό που δημιουργείται από τις παραμελημένες ανάγκες αποτελεί ένα γυμνό και επομένως ευάλωτο κομμάτι γης πάνω στο γόνιμο χωράφι του εαυτού μας όπου καλείται το σκιάχτρο του ‘Ψεύτικου Εαυτού΄ να παραβρεθεί για να το προστατέψει από τους επικινδύνους καρπούς που πετάνε οι περαστικοί απειλώντας το με μόλυνση. Όσο πιο λίγες ανάγκες καλύπτονται, τόσο πιο μεγάλο είναι το γυμνό κομμάτι γης και επομένως τόσο πιο μεγάλο και το σκιάχτρο του ‘Ψεύτικου Εαυτού΄ που προσπαθεί να μας προστατέψει.
Τι συμβαίνει όταν πνίγουμε το ‘Παιδί μέσα μας’;
Ειδικοί όπως οι Fischer, Gravitz και Bowden, αναγνώρισαν ‘συμπτώματα’ που δημιουργούνται όταν επιμένουμε να αφανίσουμε τον αληθινό εαυτό μας. Μάλιστα προτείνουν πως αυτά είναι τα πρώτα θέματα που δουλεύονται και στη θεραπεία όταν κάποιοι αποφασίζουν να ξαναβρούν τον εαυτό τους παίρνοντας την θαρραλέα απόφαση να επισκεφτούν κάποιον ειδικό.
Τα συμπτώματα είναι η απεγνωσμένη ανάγκη να έχει κανείς συνέχεια τον έλεγχο, η αδυναμία να εμπιστευτεί, η ανάγκη να είναι πάντα υπερβολικά υπεύθυνος, όταν: παραμελεί τις δικές του ανάγκες, σκέφτεται και συμπεριφέρεται με τρόπο απόλυτο και ακραίο (όλα ή τίποτα), ανέχεται απαράδεκτες συμπεριφορές τρίτων, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, φοβάται την απόρριψη και την εγκατάλειψη, δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει σε συγκρούσεις και βασανίζεται στον χορό του δούναι και λαβείν αγάπης.
Τα συμπτώματα αυτά φαίνεται να παρουσιάζονται ή να εντείνονται κατά τη διάρκεια μεγάλων μεταβατικών σταδίων της ζωής όπως η έναρξη σπουδών, εργασίας, οικογένειας, συνταξιοδότησης όπου έντονα συναισθήματα ξετρυπώνουν από το ΄Παιδί μέσα μας’ ταρακουνώντας την φαινομενική ισορροπία που μας προσφέρει ο ΄Ψεύτικος εαυτός’. Ο σεισμός αυτός που προκαλείται από τις αλλαγές έξω και κατ’ επέκταση μέσα μας εντείνουν τις παραπάνω συμπεριφορές ως απεγνωσμένη κραυγή για επιστροφή και επανέλεγχο της εσωτερικής μας νέκρωσης.
Πως ξέρουμε ότι ακόμα ζει ο κρυμμένος αληθινός μας εαυτός και υπάρχει ελπίδα;
Όταν μπορούμε να: κλαίμε σε μια συναισθηματική ταινία, απολαμβάνουμε το παιχνίδι με τα παιδιά μας, αναζητάμε παιχνίδια για ενήλικες (π.χ. Πάζλς, ταμπού), απολαμβάνουμε την επίσκεψή μας σε χώρους διασκέδασης που απευθύνονται κυρίως σε παιδιά (π.χ. Τσίρκο, Disney land),
αλλά και όταν
προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε προσδοκίες άλλων, καταπνίγουμε αυθόρμητες αντιδράσεις και υιοθετούμε ενήλικες αντιδράσεις (π.χ. Στρες), φοβόμαστε να μην καταλάβουνε οι άλλοι πως αισθανόμαστε πραγματικά, πιεζόμαστε για να φαινόμαστε πάντα ωραίοι και καλοί, προσπαθούμε να είμαστε πάντα σοβαροί στη ζωή, δεν παίζουμε ποτέ ή δεν κάνουμε ποτέ χαζομάρες, γινόμαστε εργασιομανείς και δεν περνάμε χρόνο με την οικογένειά μας.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε το ‘Παιδί Μέσα μας’ ;
~Μπορούμε να δράσουμε! :
1)Ανακάλυψε το παιδί που κρύβεις και τις ανάγκες του. 2)Ικανοποίησε τες, αναγνώρισε, ξανάζησε και πένθησε απώλειες και τα τραύματά με έμπιστους και ασφαλείς ανθρώπους. 3)Αναγνώρισε και ‘δούλεψε΄ στα συμπτώματα που περιορίζουν τη ζωή σου. 4)Ζήτα βοήθεια από ειδικό ψυχολόγο. Παράλληλα με όλα αυτά αρχίζουμε να αναθεωρούμε τα πιστεύω και τις αξίες μας, ξεκινάμε να αποδεσμευόμαστε από τους γύρω μας και να χτίζουμε το δικό μας εαυτό. Παίρνουμε το ρίσκο και επιτρέπουμε για πρώτη φορά να παιχτεί το δικό μας έργο στην δική μας σκηνή.
~Μπορούμε να του πούμε πως είναι εντάξει να:
-έχει την ελευθερία να παίρνει τις αποφάσεις του
-είναι ‘εγωιστής’ και να κάνει πράγματα που θέλει αυτό
-μην τους συμπαθεί όλους
-λέει όχι
-επιτρέπει τη φροντίδα, αγάπη και βοήθεια άλλων και να μην δίνει μόνο αυτό
-είναι ειλικρινές στην επικοινωνία ε τους άλλους
-παίρνει ρίσκο και να βιώνει τις θετικές και αρνητικές συνέπειες αυτών
-έχει χρόνο καθημερινά να ΄παίζει’ και να περνάει ωραία
-επιτρέπει στον εαυτό του να αισθάνεται και να εκφράζει λύπη, θυμό, άγχος, ανησυχία, φόβο, πόνο, χαρά, ευχαρίστηση, ενθουσιασμό, αγάπη. Όλα τα συναισθήματά μας (θετικά και αρνητικά) είναι απαραίτητα καθώς αποτελούν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, που αντιδρούμε στον κόσμο γύρω μας και που συνειδητοποιούμε πως είμαστε ζωντανοί.
” * Περπατάω στο δρόμο.
Υπάρχει μια βαθιά τρύπα στο πεζοδρόμιο.
Πέφτω μέσα.
Είμαι χαμένος….αβοήθητος.
Μου παίρνει μια ζωή να βρω τρόπο να βγω.
*Περπατάω στον ίδιο δρόμο.
Υπάρχει μια βαθιά τρύπα στο πεζοδρόμιο.
Προσποιούμαι πως δεν την βλέπω.
Πέφτω μέσα ξανά.
Δεν μπορώ να το πιστέψω πως βρίσκομαι στο ίδιο μέρος ξανά.
Αλλά δε φταίω εγώ.
Μου παίρνει πολύ καιρό να βγω.
*Περπατάω στον ίδιο δρόμο.
Υπάρχει μια βαθιά τρύπα στο πεζοδρόμιο.
Την βλέπω.
Παρόλα αυτά ξαναπέφτω…έχει γίνει συνήθεια.
Τα μάτια μου είναι ανοιχτά. Ξέρω που βρίσκομαι.
Είναι δικό μου λάθος.
Βγαίνω αμέσως.
*Περπατάω στον ίδιο δρόμο.
Υπάρχει μια βαθιά τρύπα στο πεζοδρόμιο.
Περνάω από δίπλα της.
* Περπατάω σε έναν άλλο δρόμο. ” (Portia Nelson, 1980).