Αγαπητοί αναγνώστες,
Σήμερα ζούμε σε μια ατμόσφαιρα ακήρυκτου πολέμου που η έκβασή του δεν μπορεί να προσδιοριστεί σε χρόνο και επιπτώσεις. Και βέβαια, θα θέλαμε ο άνθρωπος και η κοινωνία να είναι νικητές . Αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την πραγματικότητα. Δηλαδή, όπως και αν θα εξελιχθούν τα πράγματα, γνωρίζουμε από τώρα πως οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές είναι δεδομένες και ας ελπίσουμε πως θα είναι περιορισμένες. Απλά, δεν γνωρίζουμε και ούτε μπορούμε , με οποιοδήποτε υπόδειγμα στατιστικού μοντέλου να προσδιορίσουμε, έστω και προσεγγιστικά τον αριθμό ανθρώπων που θα θρηνήσουμε. Είναι και αυτό έξω από κάθε πρόβλεψη, αφού δύσκολα μπορούμε να προσδιορίσουμε τις «σταθερές» του υποδείγματος, όπου αστάθμητοι παράγοντες πολλαπλασιάζουν τις «μεταβλητές» του .
Παλεύουμε, με έναν αόρατο και απροσδιόριστο εχθρό και επομένως διεξάγουμε έναν «ανορθόδοξο» πόλεμο, όπου οι μάχες δίνονται στο σκοτάδι και το χάος. Οι συνθήκες εκεί δεν επιτρέπουν στις «ακτίνες» διάγνωσης να προσδιορίσουν τις πηγές του κακού και επομένως, να ορισθεί το φάρμακο περιορισμού και καταπολέμησης της «ασθένειας». Μια ασθένεια που δεν είναι τοπική ή εθνική, αλλά Παγκόσμια.
Ζούμε, κυριολεκτικά, νέον εφιάλτη που απειλεί με κατάρρευση τις δομές λειτουργίας του οικονομικού και κοινωνικού ιστού παγκοσμίως. Ένας πλανήτης, ο πλανήτης γη, βρίσκεται σε «καραντίνα» με απροσδιόριστο χρόνο. Η ανθρωπότητα πλήττεται, χωρίς διάκριση , τόσο σε επίπεδο υγείας και οικονομίας, όσο και σε επίπεδο θεσμών και δημοκρατίας. Στην κρίσιμη αυτή ώρα η ατομική ευθύνη γίνεται και συλλογική ευθύνη. Δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού και αθώωσης.
Σήμερα, ζούμε τον μεγαλύτερο κίνδυνο της παγκόσμιας ισορροπίας . Ζούμε, μια χρηματιστηριακή καταιγίδα, αφού μέσα σε λίγο χρόνο χάθηκαν 20 τρις δισεκατομμύρια δολάρια , λόγω του «κορονοϊού». Μια καταιγίδα που πλήττει χρηματιστήρια και όλες τις αγορές σε παγκόσμια κλίμακα, χωρίς διάκριση. Είναι δε, όπως ανέφερα, ιδιαιτέρως απρόβλεπτη η συνέχεια, γιατί απέναντι δεν υπάρχει γνωστός εχθρός. Είναι αόρατος, έστω και αν τον ονομάζουν covid – 19. Αυτός ο εχθρός, ως ανεμοστρόβιλος, έχει σαρώσει και σκορπίσει στους πέντε ανέμους : ομόλογα, μετοχές, εμπορεύματα, αλλά και θεσμούς και κυβερνήσεις, που ήταν ανέτοιμες να αντιμετωπίσουν την λαίλαπα, ακόμη κι αν είχαν πληροφορηθεί και ζήσει τα αποτελέσματα του ιού στην επαρχία Γιουχάν της Κίνας.
Τα μέτρα που ανακοινώνονται, προσδιορισμένα ή όχι, στις δυνατότητες των κρατικών οικονομιών, δεν επαρκούν να φρενάρουν και πόσο μάλλον να επουλώσουν τις απρόβλεπτες επιπτώσεις. Είναι φανερό, ότι η σημερινή κρίση ξεπερνά α) εκείνη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, β) εκείνη του χρηματιστηριακού Κραχ της Wall Street (γνωστή ως μαύρη Δευτέρα) στις 19 Οκτωβρίου 1987, γ) εκείνη των «Διδύμων Πύργων», τρομοκρατική επίθεση στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 και δ) εκείνη που αφορούσε την χρεοκοπία της αμερικανικής εταιρείας Lehman Brothers του 2008.
Οι διεθνείς αναλυτές και επενδυτές αδυνατούν να προσδιορίσουν έστω και προσεγγιστικά την έκταση και την διάρκεια των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων, αλλά και των πολιτικών και θεσμικών επιπτώσεων , κατά την γνώμη μου. Παρατηρούμε τις εθνικές και διεθνείς αγορές να κινούνται σε υψηλό βαθμό νευρικότητας και αβεβαιότητας. Βλέπουμε, για παράδειγμα, το χρηματιστήριο Αθηνών που κατρακύλησε και έφθασε στο επίπεδο που υπήρχε πριν τέσσερα χρόνια (2016) και οι τραπεζικές μετοχές στο επίπεδο είκοσι χρόνια πίσω. Σήμερα, το σύνολο της αξίας των τραπεζικών μετοχών και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών δεν ξεπερνά την αξία των μετοχών μια καλής μεγάλης εμπορικής εταιρείας.
Δυστυχώς, η κατάσταση εξελίσσεται επικινδύνως και δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές και κράτη, όπως και σε ορισμένες επιχειρήσεις και δραστηριότητες. Επεκτείνεται σε παγκόσμια κλίμακα με απρόβλεπτες διαστάσεις. Και σε αυτό διευκολύνει η παγκοσμιοποίηση που επικρατεί σε διεθνές εμπόριο και θεσμούς. Δεν υπάρχουν πια κλειστά σύνορα που περιορίζουν την ελεύθερη διακίνηση προϊόντων, εμπορευμάτων, ανθρώπων και κεφαλαίου. Και η πολιτική αυτή είναι δύσκολο να καταργηθεί κάτω από τις σημερινές συνθήκες, χωρίς, επίσης, γενικότερες επιπτώσεις. Είναι, πράγματι, πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς επιστροφή σε κλειστές κοινωνίες και σύνορα.
Η νέα τεχνολογία, που γίνεται «νέα» όχι πλέον κάθε είκοσι(20) και δέκα(10), όπως παλιά, αλλά σε κάθε πέντε (5) και τρία(3) χρόνια. Χωρίς να αποκλείσει κανείς και αλλαγή στο χρόνο μέσα. Σήμερα, μπορεί να ισχύει στις περισσότερες των περιπτώσεων για τις επιχειρήσεις το «δίκαιο της εγκατάστασης». Αλλά η γενικότερη λειτουργία τους και ιδιαίτερα η κοστολόγηση, η διαχείριση και η πώληση των προϊόντων τους μπορούν να ασκούνται από άλλες εξειδικευμένες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, που είναι εγκατεστημένες σε χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και σε άλλες χώρες, όπου το κόστος εργασίας και το Κnow How είναι πολύ φθηνά
Και το ερώτημα που προκύπτει , αποτελεί απόρροια πολλών: πως προέκυψε ξαφνικά αυτό το φαινόμενο που σήμερα ζούμε και απειλεί πρωτίστως την υγεία μας αλλά και γενικότερα την ύπαρξή μας; Και απαντώ
Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει την σημερινή οδυνηρή κατάσταση της Παγκόσμιας Οικονομίας, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μεγάλη ανθρωπιστική και περιβαλλοντική κρίση τον Άνθρωπο, την Κοινωνία και τον Πλανήτη μας ; Δεν το γνώριζαν; Μια παράθεση αριθμών αρκεί να καταλάβει κανείς γιατί προέκυψε το σημερινό φαινόμενο και ποιος το επέβαλε.
Το παγκόσμιο χρέος (με βάσει το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών) στο τέλος του 2019 ξεπέρασε τα 266 τρις δολάρια. Αποτελεί ιστορικό ρεκόρ! Το χρέος είναι υπερτριπλάσιο από την Παγκόσμια Παραγωγική Οικονομία και συνεχώς ακολουθεί ανοδική πορεία. Δηλαδή, το Παγκόσμιο Χρέος , αντιστοιχεί στο 320% του Παγκόσμιου ΑΕΠ(Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος). Δηλαδή του πραγματικού και όχι του χρηματικού. Αν το χρέος αυτό επιμεριστεί σε κάθε άνθρωπο του πλανήτη που αριθμεί περίπου 7 δισεκατομμύρια πληθυσμό, σημαίνει πως ο καθένας μας θα χρεωθεί κάπου 35.000 δολάρια. Το 60% των χωρών του κόσμου ζουν και παραμένουν σε χαμηλότερο επίπεδο των δυνατοτήτων παραγωγής τους. Αυτό σημαίνει ότι ζουν με δανεικά και θα συνεχίσουν να ζουν με χρηματοδοτούμενες οικονομίες, χωρίς να δείχνουν σημάδια ανάκαμψης. Όταν, άλλες χώρες με την ανισοκατανομή του πλούτου που προκαλεί μεταξύ άλλων το χρηματοπιστωτικό σύστημα(όπως το λειτουργούν) συνεχίζουν απροκάλυπτα και προκλητικά να ζουν με πλεονάσματα που προκύπτουν όχι μόνο από την δική τους παραγωγική δυνατότητα αλλά και την μεταφορά πόρων σε πλούτο και ανθρώπινο δυναμικό από τις φτωχότερες χώρες.
Είναι λοιπόν ο «ιός» που έστειλε, όπως λέγεται, η Αμερική στην Κίνα και προκάλεσε το σημερινό φαινόμενο; Ή ο «ιός» που καλλιεργήθηκε στα εργαστήρια της ανισοκατανομής πλούτου και ανθρώπινου δυναμικού πέρα από κάθε σύνορο ανθρωπιστικής ηθικής και αλληλεγγύης;
Πρέπει να απαντήσουμε με ειλικρίνεια, όσο κι αν μας πονάει και όσο κι αν θέλουμε να αποφύγουμε τον υψηλό βαθμό ανησυχίας μας ατομικά και συλλογικά. Χρόνια τώρα ζούμε σε ένα δοκιμαζόμενο κόσμο σε διεθνές , κοινοτικό και εθνικό επίπεδο και στον μικρόκοσμό μας. Ο Πλανήτης αντιμετωπίζει σκληρές καταστάσεις από πλευράς κλιματικής αλλαγής, από πλευράς συσσώρευσης πλούτου , και από πλευράς κατανομής του πλούτου μεταξύ περιοχών (γεωγραφικά) και κοινωνιών (κρατικά) και ατόμων (κοινωνικά) που οδηγούν τις κοινωνίες σε αντιπαλότητες ιδεολογικές και πρακτικές που έχουν ξεπεράσει κάθε ηθικό και επιτρεπτό όριο ανθρώπινης και φυσικής αντοχής. Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι η Γενική Ισορροπία έχει διαταραχθεί και οι οποιεσδήποτε ασκούμενες κυβερνητικές πολιτικές σε εθνικό ή σε διεθνές επίπεδο δεν αρκούν για να επαναφέρουν την επιβαλλόμενη ισορροπία. Τις περισσότερες φορές αντί να οδηγούν σε σύγκλιση και επαναφορά σε ισορροπία, οδηγούν σε απόκλιση υλική και ηθική, σε ατομικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει και η επαναφορά της ισορροπίας να καταστεί ανέφικτη Αν δεν διορθωθεί το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα που διατρέχει την Χρηματική Οικονομία έναντι του Προϊοντικού Συστήματος και της Πραγματικής Οικονομίας.
Μήπως λοιπόν ο «ιός» ξέφυγε από τις εργαστηριακές δοκιμές και προκάλεσε χιλιάδες θανάτους παγκοσμίως προκειμένου να αποφευχθεί η επαπειλούμενη και αναμενόμενη κατάρρευση πολύ μεγάλων, μεγάλων ή και μεσαίων σε διεθνές επίπεδο επιχειρήσεων που θα προκαλούσε διαδοχικές καταρρεύσεις εθνικών οικονομιών, ιδιαίτερα αδύναμων που με την σειρά τους θα προκαλούσαν ξεσηκωμό λαϊκών μαζών και κατάρρευση κυβερνήσεων;
Τέλος, στο σημείο αυτό θα ήταν παράλειψη μου αν δεν υπογράμμιζα την ψυχραιμία και τα μέτρα πρόληψης της σημερινής κυβέρνησης που οδήγησαν και οδηγούν σε μια πειθαρχημένη , ήρεμη και ορθολογική αντιμετώπιση των αποτελεσμάτων επέκτασης του «κορονοϊού». Σήμερα η ατομική ευθύνη ταυτίζεται με την συλλογική ευθύνη. Όλοι μαζί με αλληλεγγύη και κοινωνική συνοχή μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και τα χειρότερα.
Αν αυτά τα στοιχεία επικρατήσουν σε παγκόσμια κλίμακα τότε δεν χρειάζεται ο κατασκευασμένος «ιός» των εργαστηρίων προκειμένου να επαναφέρουμε την ισορροπία στον πλανήτη μας (κοινωνική-οικονομική και περιβαλλοντική).