Κάνοντας ένα ταξίδι στον χρόνο και παρατηρώντας τις διατροφικές συνήθειες που ακολουθούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, συμπεραίνουμε πόσο προσεκτικά επέλεγαν τις τροφές τους σε καθημερινή βάση και πόσο αυτές συνδέονταν με τη σωστή λειτουργία του μυαλού.
Ανασκαφές ανά τους αιώνες έφεραν στο φως τρόφιμα όπως όσπρια (φακές, ρεβίθια, κουκιά, μπιζέλια κ.ά.), ξηρούς καρπούς και κριθάρι. Τα γεύματά τους ήταν λιτά. Ήδη απ’ την κλασική εποχή, κυριαρχούσε η μεσογειακή διατροφή και οι Έλληνες αγαπούσαν ιδιαίτερα το λάδι, το κρασί και το σιτάρι. Στη βάση της διατροφής τους ήταν τα δημητριακά και τα οπωροκηπευτικά, ενώ ιδιαίτερα ευνοημένοι ήταν οι κάτοικοι της υπαίθρου, των παραθαλάσσιων περιοχών και οι εύπορες οικογένειες. Το πιο διαδεδομένο δημητριακό και ένα από τα σημαντικότερα συστατικά του άρτου, ήταν η ζέα (ζειά), η οποία είχε διπλάσια περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες από το σιτάρι και πολύ ευεργετικές ιδιότητες. Χρησιμοποιούνταν επιπλέον και ως ζωοτροφή. Μεταξύ των οπωροκηπευτικών, μεγαλύτερη κατανάλωση εμφάνιζαν τα δαμάσκηνα, τα σύκα και τα μούσμουλα, ενώ το μαρούλι ήταν ευρέως γνωστό για τις θεραπευτικές ιδιότητες του ως ηρεμιστικό. Συχνά στα γεύματά τους συμπεριλαμβάνονταν και τα ψάρια, όπως η σαρδέλα, ο γαύρος και η μαρίδα (που ήταν σε πιο προσιτές τιμές). Το κρέας, είτε ψητό είτε βραστό, καταναλώθηκε περισσότερο στην ομηρική εποχή, κυρίως από πλούσιες οικογένειες καθώς ήταν είδος πολυτελείας. Επιπλέον, οι αρχαίοι λάτρευαν τα γαλακτοκομικά όπως το τυρί και την πυριάτη, ένα είδος γιαουρτιού, αλλά και τα αυγά τα οποία προέρχονταν από κότες, πάπιες και χήνες.
Τα κύρια γεύματά τους ήταν τρία. Το πρωινό, το μεσημεριανό/απογευματινό και το βραδινό.
Η μέρα τους συνήθως ξεκινούσε με ψωμί, κριθαρένιο ή σιταρένιο, βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί, συνοδευόμενο από φρούτα και ξηρούς καρπούς. Έπιναν κατσικίσιο γάλα και το γεύμα τους συμπλήρωνε ο κυκεώνας, ένα κριθάλευρο με βρασμένο θυμάρι, αρωματισμένο με σουσάμι ή μέντα, υλικά που δεν έλειπαν από την κουζίνα τους. Το κριθάρι ήταν αρκετά διαδεδομένο στους Έλληνες (φημολογείται πως για τον λόγο αυτό οι Ρωμαίοι τους αποκαλούσαν κριθαροφάγους). Επίσης, ο άνηθος, ο δυόσμος και η ρίγανη, συμπλήρωναν πολλές παρασκευές τους.
Το ψωμί χωριζόταν σε δύο κατηγορίες, στο κριθαρένιο (μάζα) και στον γνωστό σε όλους άρτο και συνόδευε τα γεύματά τους, αλλά κυρίως το μεσημεριανό. Έτρωγαν τυρί, σκόρδο, αυγά, ελιές και το γεύμα ολοκληρωνόταν με φρούτα, με εξέχον το σύκο. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι στην αρχαία Αθήνα είχε απαγορευτεί η εξαγωγή σύκων, λόγω της πολυτιμότητάς τους και το πρόσωπο που φανέρωνε τους παράνομους εξαγωγείς, ονομάστηκε συκοφάντης.
Το πιο ελαφρύ γεύμα τους ήταν το απογευματινό, καθώς αποτελούσε τη μετάβαση στο τελευταίο και σημαντικότερο γεύμα της ημέρας, το βραδινό δείπνο. Τελείωναν τη μέρα τους με κρέας ή ψάρι, όσπρια, πίτες, ελιές καθώς δεν έλειπε και το επιδόρπιο που συνήθως πλαισιωνόταν από φρούτα.
Οι αρχαίοι πίστευαν πως το δείπνο με παρέα ήταν πιο ουσιαστικό και έτσι ξεκίνησαν τα συμπόσια. Ήταν συναθροίσεις στις οποίες πρωταρχικό ρόλο έπαιζε η κατανάλωση οίνου και η διασκέδαση των καλεσμένων. Εκεί δέσποζε το φαγητό, τα φρούτα, οι ξηροί καρποί αλλά και το γλυκό κρασί, το οποίο αραιωνόταν απ’ τον συμποσίαρχο.
Στον αντίποδα, η διατροφή των αθλητών ήταν πολύ ισορροπημένη και σκληρή. Βασικότερη πηγή πρωτεΐνης ήταν το κρέας και η πόση κρασιού ήταν περιορισμένη στο ελάχιστο. Επιπλέον, ξηρές τροφές όπως ψωμί και ξηρά φρούτα δεν απουσίαζαν από τα γεύματά τους.
Ερευνώντας τους Σπαρτιάτες, ανακαλύπτουμε ενδιαφέρουσες συνήθειές τους. Γνωστότερο, αλλά και αρκετά αμφιλεγόμενο, πιάτο τους ήταν ο μέλας (μέλανας) ζωμός, που αποτελούνταν από χοιρινό κρέας, αίμα, ξύδι και αλάτι. Η μάζα, το τυρί και τα σύκα συνόδευαν τον ζωμό. Επιπρόσθετα, στη Σπάρτη κατανάλωναν κόκκινο κρέας και ωμά κρεμμύδια, τα οποία λέγεται πως τους προετοίμαζαν καλύτερα για τις μάχες, καθώς ανέβαζαν την αδρεναλίνη τους.
Η χορτοφαγία είχε κάνει ήδη την εμφάνιση της στην αρχαία Ελλάδα και συμβόλιζε την εσωτερική κάθαρση, την αγνότητα και ήταν αρκετά διαδεδομένη στους οπαδούς του Ορφισμού και του Πυθαγορισμού. Στη χορτοφαγία απαγορεύονταν συγκεκριμένες τροφές όπως ζώα και κουκιά, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις και η υποταγή σε ερωτικές απολαύσεις. Μάλιστα, κάποιοι χορτοφάγοι ακολουθούσαν αυστηρότερη διατροφή που στερούνταν βασικών θρεπτικών συστατικών, καταναλώνοντας μόνο ψωμί και νερό.
Συνοψίζοντας, η σωστή διατροφή και η ισορροπία, έπαιζαν θεμελιώδη ρόλο στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Εξάλλου, η φιλοσοφία του <<Νους υγιής εν σώματι υγιεί>> δεν έσβησε με την πάροδο του χρόνου και μας καθοδηγεί μέχρι και σήμερα.
Πηγές: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AE_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1
https://www.youtube.com/watch?v=gcGroRw_BgA