Τι ήταν πραγματικά τα περίφημα “μαγαζιά” που… αποκάλυψε πρόσφατα ο δήμος Καστοριάς

Από μία αφήγηση του Νίκου Πιστικού στην Καστοριανή Εστία το 2015

Όταν οι παλιοί καστοριανοί αναφέρονταν στα περίφημα “μαγαζιά”, εννοούσαν τα ερείπια ενός αρχαίου κτίσματος που βρίσκονται ακόμα και σήμερα στον εσωτερικό παραλίμνιο δρόμο, λίγο πιο πέρα από την εκκλησία του Αγίου Σωτήρα στην πλευρά του Ναυτικού Ομίλου.

Το όνομά τους το οφείλουν στους τοξοτούς θόλους και τις καμάρες που είχαν στην πρόσοψη και θύμιζαν τα εβραϊκά μαγαζιά της συνοικίας “Τσαρ-σί”.
Εκεί οι καστοριανοί έβρισκαν καταφύγιο στα χρόνια της κατοχής, για να γλυτώσουν από τους βομβαρδισμούς των ιταλικών αεροπλάνων.
Τότε δεν υπήρχε δρόμος και η πρόσβαση στα “μαγαζιά” γίνονταν με τις βάρκες μέσα από την λίμνη.

Ο πιο ονομαστός βαρκάρης εκείνης της εποχης, που εκτελούσε αυτά τα δρομολόγια, ήταν κάποιος Μολυβάς, πρόσφυγας από την Μικρά Ασία, που είχε μεταφέρει από εκεί μια “μαούνα” πάνω σε δύο κάρα!

Μια μέρα στην κατοχή, επισκέφθηκε το κουρείο του  Νίκου Πιστικού ο Νίκος Πετράς, ο οποίος εκείνη την περίοδο είχε μαντρί με πρόβατα στο Βουνό της Καστοριάς και του είπε ότι βρήκε λίγο πιο πάνω από τα “Μαγαζιά”, ένα πέτρινο αγαλματίδιο και μια πέτρινη πίπα.

Αυτά τα ευρήματα, τα κράτησε στην μνήμη του ο κυρ – Νίκος και όταν στις αρχές τις δεκαετίας του 1960, έγινε άτυπος συνεργάτης του καθηγητή Νικόλαου Μουτσόπουλου, τα έθεσε αμέσως υπόψιν του, για να τον παροτρύνει και να ερευνήσει τον χώρο.

Πράγματι ο καθηγητής ζήτησε να πάνε επί τόπου και να ερευνήσουν για τα συγκεκριμένα στοιχεία.
Με την πρώτη ματιά ο καθηγητής Μουτσόπουλος, διέγνωσε ότι ο χώρος είναι αρχαιολογικός και τα περίφημα “Μαγαζιά” ήταν ερείπια ενός μοναστηριού.
Τα υπόγεια του ναού οι καστοριανοί τα ονόμαζαν “μαγαζιά”, για τους λόγους που προαναφέραμε αλλά από τους ψαράδες της λίμνης, ακούγονταν συχνά το όνομα “Ζαχαρίας” για την συγκεκριμένη περιοχή.

Όταν ο καθηγητής Ν. Μουτσόπουλος καθάρισε τον περιβάλλοντα χώρο, μετά την ανασκαφή, αποκαλύφθηκε μια ολόκληρη εκκλησία, για την οποία είπε ότι χρονολογείται από τον 10ο αιώνα και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ζαχαρία. Την εκκλησία έκτισαν χριστιανοί πρόσφυγες από την Μολδοβλαχία, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί εκεί και στις Πρέσπες.


Συνώνυμος βυζαντινός ναός υπάρχει και στο χωριό Άγιος Ζαχαρίας του Γράμμου, χωρίς όμως να διευκρινισθεί αν συνδέονται ιστορικά μεταξύ τους.
Ο καθηγητής Μουτσόπουλος αποκάλυψε όμως και ένα άλλο “μυστικό”, που κρύβεται κάτω από το δάπεδο του μονατηριού: εννοώντας ότι αυτό χτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού!
Οι ανασκαφές στα “Μαγαζιά” έγιναν από την αρχαιολόγο κ. Κουρκου- τίδου, με άδεια την Αρχαιολογίας και παρουσία εισαγγελέα.

Εκεί μετά από ένα 15νθήμερο ανασκαπτικών εργασιών, αποκαλύφθηκε το μοναστήρι του Αγίου Ζαχαρία, μήκους 10,5 μέτρων και πλάτους 7,5 μέτρων.
Ο καθηγητής Νικόλαος Μουτσόπουλος, που εργάστηκε πάρα πολύ για την Καστοριά, συνήθιζε να λέει: “Θα έρθει καιρός που και οι εκκλησίες θα γίνουν δωμάτια, για να φιλοξενούν τους επισκέπτες”, δίνονταν έμφαση στον τεράστιο πολιτισμικό πλούτο, που διαθέτει η πόλη.

Το ενδιαφέρον για τα μνημεία της Καστοριά, έγινε παγκόσμιο πριν το 1940, όταν την επισκέφθηκε ο διάσημος αρχαιολόγος Γκρεγκοράϊ, ο οποίος συμμετείχε στο πρώτο παγκόσμιο συνέδριο βυζαντινολόγων, που έγινε στο καφενείο “Αίγλη”!