Μια επίκαιρη ερώτηση της τότε βουλευτού Μαρίας Αντωνίου, το καλοκαίρι του 2015 για την επανεμφάνιση της αρκούδας σε κατοικημένες περιοχές του νομού, έδωσε το έναυσμα για ένα νέο κύκλο συζητήσεων, στα ανώτερα κλιμάκια της Περιφέρειας, σχετικά με την αποτελεσματικότητα του αμφιλεγόμενου προγράμματος Life/ arctos, το οποίο υλοποιήθηκε πριν από εφτά χρόνια στην Καστοριά και έχει βάλει στόχο να επανέλθει και σε άλλους δήμους της ευρύτερης περιοχής (Γρεβενά, Αμύνταιο κλπ) με τις ίδιες πολυδάπανες δράσεις!
Η προοπτική αυτή επανέφερε στο προσκήνιο όλες τις παθογένειες του προγράμματος, που προκάλεσαν την τοπική κοινωνία, τόσο με τις συμπεριφορές των διαχειριστών (Καλλιστώ κλπ) όσο και με την διαχείριση των κονδυλίων.
Ενδεικτική του κλίματος, που επικρατεί στην Περιφέρεια για το συγκεκριμένο πρόγραμμα, ήταν η άρνηση του τότε αντιπεριφερειάρχη οικονομικών Φώτη Κεχαγιά, να εγκρίνει το ποσό των 40.000 ευρώ (!) για το απολογιστικό συνέδριο του προγράμματος Life, που διοργάνωσε η περιβαλλοντική οργάνωση “Καλλιστώ” τον περασμένο Φεβρουάριο στην Καστοριά.
Τελικά ο αντιπεριφερειάρχης υπαναχώρησε μπροστά στις πιέσεις του εκπροσώπου της “Καλλιστώς”, διότι αν καταγγέλονταν η σύμβαση, που είχε υπογράψει η προηγούμενη περιφερειακή αρχή του Γιώργου Δακή, θα έπρεπε η Περιφέρεια να επιστρέψει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ποσό των 289.120 ευρώ που αντιστοιχούσε στην συνεισφορά της!
Αξιοσημείωτο είναι πάντως το γεγονός ότι από τον απολογισμό των δράσεων του προγράμματος, απουσίαζε εντελώς οποιαδήποτε αναφορά στην υλικοτεχνική υποδομή (αυτοκίνητο τζίπ, ασύρματοι, ραδιοκολλάρα κλπ) η οποία αποκτήθηκε από την χρηματοδότηση του Life!
Το πρόγραμμα Life που προέβλεπε την “Βελτίωση των συνθηκών συνύπαρξης αρκούδας και ανθρώπου στο νομό Καστοριάς”, είχε προϋπολογισμό 1.128.326 ευρώ, και εξασφάλιζε τέσσερις θέσεις εργασίας σε νέους ανθρώπους αλλά και την ευημερία των αρκούδων, για τα επόμενα τέσσερα χρόνια!
Η σύμβαση του έργου, από τον περιφερειάρχη Γ. Δακή και τον εκπρόσωπο της περιβαλλοντικής Μ.Κ.Ο. “Καλλιστώ” και αποτέλεσε επικαιροποιημένο “μνημόνιο” παλαιότερης συμφωνίας, που είχε δρομολογηθεί από την νομαρχική αυτοδιοίκηση Καστοριάς επί Κ. Λιάντση.
Η διάρκεια του έργου, που συγχρηματοδοτήθηκε από την ευρωπαϊκή επιτροπή, άρχισε την 1 Οκτωβρίου 2010 και έληξε την 30 Ιουνίου 2014.
Το ποσοστό χρηματοδότησης της ευρωπαϊκής επιτροπής έφτασε το 75% και η μέγιστη συνεισφορά τα 846.244 ευρώ.
Την πρόταση χρηματοδότησης του έργου, υπέβαλε η νομαρχία Καστοριάς, την περίοδο 2009-2010, σε συνεργασία με την “Καλλιστώ” και την ΑΝ.ΚΑΣ.
Μετά την αποδοχή της πρότασης και τις συμφωνίες των τριών συνδικαιούχων, το συνολικό κόστος των δράσεων επιμερίζεται ως εξής:
Περιφέρεια: 289.120 με ίδια συμμετοχή 267.673 και συνεισφορά της Ε.Ε. 21.447
ΑΝ.ΚΑΣ.: 153.680 με ίδια συμμετοχή 7.684 και συνεισφορά της Ε.Ε. 145.996
ΚΑΛΛΙΣΤΩ: 685.525 με ίδια συμμετοχή 6.724 και συνεισφορά της Ε.Ε. 678.801
Όπως γίνεται κατανοητό, με την πρώτη ανάγνωση, η συμμετοχή Περιφέρειας και “Καλλιστούς” είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την συνεισφορά της Ε.Ε., για το κόστος των δράσεων του προγράμματος.
Ενδεικτικές του κλίματος αμηχανίας, που προκάλεσε η υπογραφή της σύμβασης στα ανωτέρω κλιμάκια της περιφέρειας και της περιφερειακής ενότητας Καστοριάς, ήταν οι δηλώσεις του Γ. Δακή, ο οποίος μεταξύ άλλων είπε: “Τα προγράμματα αυτά, δίνουν μια σημαντική ευκαιρία, γι΄ αυτό κι έχουμε όλη τη βούληση σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους να τα αξιοποιήσουμε σε πολλαπλά επίπεδα”!
Ενώ ο αντιπεριφερειάρχης Δ. Σαββόπουλος, που απείλησε “να τα τινάξει όλα στον αέρα” κάτω από το βάρος της λαϊκής αγανάκτησης, δήλωσε συβιλλικά: “Θα μπορούσε να περιλαμβάνει για παράδειγμα, την φύτευση οπωροφόρων δένδρων σε περιοχές του Γράμμου, για να έχουν τροφή οι αρκούδες, κάτι που θα έχει αποτέλεσμα σε πέντε χρόνια…”!
Ο μόνος που θέλησε να δώσει ευρωπαϊκή νομιμοποίηση στο πρόγραμμα, είναι ο εκπρόσωπος της “Καλλιστούς”, ο οποίος είπε: “Το έργο πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να εγκριθεί και εξακολουθεί να παρακολουθείται στενά από τις υπηρεσίες της ευρωπαϊκής ένωσης”!
Ενώ στην σύμβαση υπάρχει πρόβλεψη που θεωρεί την περιφέρεια “αποκλειστικά υπεύθυνη έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, νομικά και οικονομικά, για την πλήρη εκτέλεση των μέτρων του έργου, με σκοπό την επίτευξη των στόχων και τη διάδοση των αποτελεσμάτων”.
Αν κάτι πήγαινε “στραβά”, τότε η περιφέρεια θα υποχρεώνονταν να καταβάλλει στην “Καλλιστώ” την προβλεπόμενη ρήτρα!
Εν τω μεταξύ πολλαπλασιάζονταν τα κρούσματα εμφάνισης της αρκούδας σε κατοικημένες περιοχές, προκαλώντας την ιερή αγανάκτηση των αγροτών, για τις καταστροφές που προκαλούσαν στην παραγωγή τους οι αρκούδες.
Και εδώ αρχίζει το θέατρο του παραλόγου… Διότι κανείς από τους αρμόδιους δεν ανάλαβε την ευθύνη να ενημερώσει υπεύθυνα τον κόσμο.
Η μεν “Καλλιστώ” δήλωνε ανέτοιμη να παρέμβη, ενώ ο “Αρκτούρος”, που αποσύθηκε σταδιακά, έδειχνε ι με νόημα την “Καλλιστώ” η οποία χρηματοδοτήθηκε με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, γι΄ αυτό τον σκοπό, υπό τις ευλογίες των πρώην και νυν διοικούντων!
Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός, ότι η “φιλοσοφία” του προγράμματος, ακολούθησε την “πεπατημένη” προηγούμενων προγραμμάτων της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Καστοριάς, που έγιναν για το “θεαθήναι”, όπως το πρόγραμμα “Πυρανίχνευσης – Πυρασφάλειας” ή ο “Στρατηγικός σχεδιασμός του νομού” κ. ά. Ενώ εντοπίζονται πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το πρόγραμμα “Αποναρκοθέτησης του Γράμμου”! Διότι επί της ουσίας περιλαμβάνει “εργασίες γραφείου” όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά σε στενό κύκλο της περιφερειακής ενότητας Καστοριάς, την περίοδο του Γ. Δακή, η οποία δυσφόρησε από την αρχή, για τα “βαρίδια” που κληρονόμησε από την πρώην νομαρχιακή αυτοδιοίκηση…
Πάνω σ΄ αυτό, ο εκπρόσωπος της “Καλλιστούς”, είχε από την αρχή διευκρινίσει ότι “η αντιμετώπιση των αρκούδων, είναι θέμα της δασικής υπηρεσίας κι εμείς μόνο την τεχνογνωσία μπορούμε να τους προσφέρουμε”!
Ιδού μερικές από τις υποχρεώσεις της δικαιούχου “Καλλιστούς”, που απορρέουν από την σύμβαση:
-Πρακτικά 1ης συνάντησης της επιτροπής παρακολούθησης.
– Φυλλάδιο για τον κανονισμό γεωργικής ασφάλισης και τα μέτρα πρόληψης
– Τεχνική έκθεση για τον σχεδιασμό των απαραίτητων αντισταθμιστικών μέτρων
– Έκθεση για την λειτουργία και τα αποτελέσματα του προγράμματος Οικο – εθελοντών(;)
-Αφίσα προώθησης της χρήσης ηλεκτροφόρων περιφράξεων
-Εγχειρίδιο καλών πρακτικών
– Τεχνικές εκθέσεις
Επιπλέον η “Καλλιστώ” θα φροντίσει για την επίτευξη των παρακάτων “ορόσημων” στις αναφερόμενες προθεσμίες.
– Σεμινάριο για απασχολούμενους στον αγροτικό τομέα.
– Συγκρότηση και αρχική λειτουργία της ΟΑΕ.
– Σεμινάριο για απασχολούμενους στο αγροτικό τομέα (τρις)
Από την σύμβαση απουσίαζε το αναπτυξιακό αποτέλεσμα, παρ΄ όλο που η “Καλλιστώ” θα έλαβε από τον συντονιστή (πριν νομαρχία και τώρα περιφέρεια) το ποσό των 678.801 ευρώ για να το διαχειριστεί όπως αυτή έκρινε…
Αποκορύφωμα, όμως του “λεόντειου” χαρακτήρα της σύμβασης, αποτέλεσε η πρόβλεψη ότι η “Καλλιστώ” θα ζητούσε προσφορές μόνο για συμβάσεις που υπερβαίνουν τις 125.000 ευρώ! Από εκεί και κάτω, της παρέχονταν το δικαίωμα να αναθέτει απευθείας, σε υπεργολάβους της αρεσκείας της… χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανένα… Ούτε καν στον συντονιστή του έργου, που είναι η Περιφέρεια!
Βέβαια από τις χρηματοδοτήσεις δεν θα μπορούσε να απουσιάσει και η ΑΝ.ΚΑΣ, η οποία έλαβε “προίκα” το ποσό των 153.680 ευρώ, για να τα διαχειρστεί όπως… αυτή νομίζει!
Αλλά το εκπληκτικότερο όλων βρίσκονταν στο κεφ. 14.4 της σύμβασης, όπου η “Καλλιστώ” θα μπορούσε να δαπανά ως γενικά έξοδα, το ποσό των 49.915 ευρώ, χωρίς παραστατικά και λογιστικά στοιχεία!
Πράγμα και το οποίο έκανε
Σε μια εποχή που είχαν αρχίσει να διαφαίνονται οι καταστροφικές συνέπειες των μνημονίων στα ευρύτερα στρώμματα της τοπικής κοινωνίας.
Συμπτωματικά η αναμόχλευση ενός νέου προγράμματος Life στην Περιφέρεια συμπίπτει με την αρχή ενός νέου μνημονίου, ίσως του σκληρότερου από τα προηγούμενα…