Με αφορμή το πρόσφατο δημοσίευμα της εφημερίδας «Πρωϊνός Λόγος» Κοζάνης στις 19/03/2021 το οποίο αναφερόταν στην κατασκευή μικρού υδροηλεκτρικού έργου στη θέση Ρέμα Γιότσα στη Σαμαρίνα Γρεβενών καθώς και άλλων δημοσιευμάτων ΜΜΕ το τελευταίο χρονικό διάστημα σχετικά με την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (:ΑΠΕ), τα οποία στην προσπάθεια στοχοποίησης του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας (:ΑΔΗΔΜ), απαξιώνουν πλήρως υποβαθμίζοντας το έργο και το κύρος των εμπλεκόμενων με το θέμα Υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, θεωρούμε αναγκαίο να προβούμε στην έκδοση του παρόντος, δίνοντας έστω με αυτό τον τρόπο «βήμα λόγου» στις περιβαλλοντικές υπηρεσίες του Φορέα, από τις οποίες ουδέποτε ζητήθηκε από κανένα ΜΜΕ η υπηρεσιακή άποψη, για το «μείζον» θέμα των ημερών.
Επειδή τα παραπάνω αναφέρονται σε αρμοδιότητες των περιβαλλοντικών υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής του φορέα μας, δηλαδή των Τμημάτων Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού των Διευθύνσεων Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού (:ΠΕΧΩΣ) Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας, και επειδή θίγονται θέματα που αφορούν στις διαδικασίες που ακολουθούνται, στο Περιφερειακό Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (:ΠΕΣΠΑ) και σε αρνητικές γνωμοδοτήσεις και γνώμες των τοπικών κοινωνιών που δεν λαμβάνονται υπόψη, θα θέλαμε να πληροφορήσουμε το κοινό τα παρακάτω:
Για την πραγματοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων κατηγορίας Α2 του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης με σκοπό την εκτίμηση & αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μέσω της εκπόνησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (:ΜΠΕ) εκ μέρους του φορέα, ελέγχου πληρότητας της ΜΠΕ, διεξαγωγής δημόσιας διαβούλευσης και συλλογής γνωμοδοτήσεων φορέων & υπηρεσιών καθώς και έκδοσης Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), σύμφωνα με τις διατάξεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Ειδικότερα, η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης περιλαμβάνει :
Α)Την εκπόνηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων εκ μέρους του κυρίου του έργου, όπου εκτιμώνται και αξιολογούνται οι σημαντικές επιπτώσεις που ενδέχεται να προκληθούν στο περιβάλλον από την κατασκευή και λειτουργία ενός έργου / δραστηριότητας. Για τα έργα ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια, φωτοβολταϊκούς, ηλιοθερμικούς και γεωθερμικούς σταθμούς καθώς και Υδροηλεκτρικά Έργα (ΥΗΕ) εξετάζεται η συμβατότητα του σχεδιασμού του έργου με τις διατάξεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ, βάσει ειδικών περιεχομένων της ΜΠΕ.Ο φάκελος της ΜΠΕ συντάσσεται από μελετητές που διαθέτουν τα προβλεπόμενα από την κείμενη νομοθεσία τυπικά προσόντα(Πτυχίο Κατηγορίας 27 για περιβαλλοντικές μελέτες) και υποβάλλεται στην Διεύθυνση ΠΕΧΩΣ της Α.Δ. από τον φορέα του έργου.
Β)Την διαδικασία γνωμοδοτήσεων:
Γίνεται έλεγχος πληρότητας και σε περίπτωση διαπίστωσης μη πληρότητας, ζητούνται εντός αποκλειστικής προθεσμίας πέντε (5) εργάσιμων ημερών τα απαιτούμενα προς συμπλήρωση στοιχεία. Εντός αποκλειστικής προθεσμίας πέντε (5) εργάσιμων ημερών, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, κατόπιν ελέγχου πληρότητας του συμπληρωμένου φακέλου είτε προχωρά στα επόμενα στάδια είτε απορρίπτει τον φάκελο εάν διαπιστωθούν ελλείψεις. Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου έχει ως συνέπεια να θεωρείται ο φάκελος πλήρης. Στη συνέχεια αποστέλλεται ο φάκελος της ΜΠΕ προς γνωμοδότηση στους αρμόδιους δημόσιους φορείς και υπηρεσίες, και δημοσιοποιείται η ΜΠΕ για τη διενέργεια δημόσιας διαβούλευσης εντός μιας (1) εργάσιμης ημέρας. Ακολουθεί συλλογή γνωμοδοτήσεων και των απόψεων του κοινού εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών. Οι γνωμοδοτήσεις πρέπει να είναι επαρκώς τεκμηριωμένες. Μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αυτής:
α) εφόσον πρόκειται για γνωμοδοτήσεις που δεν θεωρούνται ουσιώδεις, η διαδικασία προχωρά στα επόμενα στάδια, β) εφόσον πρόκειται για γνωμοδοτήσεις που θεωρούνται ουσιώδεις, συγκαλείται και συνεδριάζει υποχρεωτικώς το ΠΕΣΠΑ εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) εργάσιμων ημερών από την άπρακτη παρέλευση της ως άνω προθεσμίας. Στην συνεδρίαση συμμετέχουν υποχρεωτικά οι Προϊστάμενοι των Γενικών Διευθύνσεων των δημοσίων φορέων ή υπηρεσιών, οι οποίες δεν υπέβαλαν εμπροθέσμως τη γνωμοδότησή τους, προκειμένου να γνωμοδοτήσουν επί των ζητημάτων αρμοδιότητάς τους.
Ως ουσιώδεις, στο πλαίσιο της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός έργου ή μιας δραστηριότητας, θεωρούνται οι γνωμοδοτήσεις των δημόσιων φορέων και υπηρεσιών, το αντικείμενο της αρμοδιότητας των οποίων συνδέεται άμεσα με τα χαρακτηριστικά του αιτούμενου έργου και τις τυχόν επιπτώσεις αυτού στο περιβάλλον.
Ο Συντονιστής μπορεί να ζητήσει την σύγκλιση του ΠΕΣΠΑ για παροχή γνώμης και σε περίπτωση έκδοσης αντικρουόμενων γνωμοδοτήσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες ή επί οποιουδήποτε άλλου ζητήματος σχετικού με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις έργων και δραστηριοτήτων που ανακύπτει μετά το πέρας των διαδικασιών γνωμοδοτήσεων και δημόσιας διαβούλευσης.
Γ) Την αξιολόγηση της ΜΠΕ, των γνωμοδοτήσεων και απόψεων, καθώς και τυχόν απόψεων του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας επ’ αυτών και σύνταξη σχεδίου πλήρως αιτιολογημένης ΑΕΠΟ – ή απόφασης απόρριψης του αιτήματος – εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) εργάσιμων ημερών ή σε περίπτωση σύγκλησης του ΠΕΣΠΑ, από την έκδοση της απόφασής του. Οι αρνητικές γνωμοδοτήσεις και απόψεις, και ιδιαίτερα για τα έργα ΑΠΕ που έχουν χαρακτηρισθεί ως εθνικής σημασίας(βάσει ειδικής νομοθεσίας), θα πρέπει να εδράζονται είτε στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο είτε να τεκμηριώνουν ότι αναμφίβολα υπάρχουν μη αντιστρεπτές σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από την κατασκευή και λειτουργία τους.
Οι ανωτέρω διαδικασίες καταχωρούνται στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο του ΥΠΕΝ.
Δ) Στο αιτιολογημένο συμπέρασμα της αρμόδιας αρχής σχετικά με τις σημαντικές επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον, το οποίο καταλήγει είτε στην έκδοση ΑΕΠΟ εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) εργάσιμων ημερών, είτε σε απόφαση απόρριψης του αιτήματος, αν η αρμόδια αρχή κρίνει αιτιολογημένα ότι οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του προτεινόμενου έργου ή της δραστηριότητας είναι εξαιρετικά σημαντικές ακόμη και μετά την πρόβλεψη ειδικών όρων και περιορισμών, καθώς και μετά την αντιστάθμισή τους.
Με την ΑΕΠΟ επιβάλλονται γενικοί και ειδικοί, προϋποθέσεις, όροι, και περιορισμοί – διαφοροποιήσεις για την κατασκευή και λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας, καθώς και τυχόν αναγκαία επανορθωτικά ή προληπτικά μέτρα, δράσεις παρακολούθησης των περιβαλλοντικών μέσων και παραμέτρων ή και αντισταθμιστικά μέτρα κατά περίπτωση, χωρίς να εξετάζεται το ιδιοκτησιακό καθεστώς της έκτασης εγκατάστασης του. Επισημαίνεται ότι η ΑΕΠΟ αποτελεί το αρχικό στάδιο μιας σειράς αδειοδοτήσεων και εγκρίσεων που οφείλει να λάβει ο φορέας προκειμένου να εγκατασταθεί και να λειτουργήσει ένα έργο ή δραστηριότητα.
Στις Υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής της ΑΔΗΔΜ οι υπάλληλοι ασκούν τα υπηρεσιακά τους καθήκοντα σύμφωνα με τις αρμοδιότητές τους, εφαρμόζοντας το ισχύον κάθε φορά νομοθετικό πλαίσιο και τηρώντας τις διοικητικές διαδικασίες.
Στην ΑΔΗΔΜ είχε δοθεί εντολή στις Διευθύνσεις ΠΕΧΩΣ (η οποία και εφαρμόζεται) να προβαίνουν στις απαιτούμενες ενέργειες και να συγκαλείται το ΠΕΣΠΑ για όλες τις περιπτώσεις περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων που μετά το πέρας της διαδικασίας γνωμοδοτήσεων: α) υπήρχε παράλειψη γνωμοδοτήσεων, θεωρώντας κάθε γνωμοδότηση ως ουσιώδη, β) υπήρχαν αρνητικές γνωμοδοτήσεις από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς και υπηρεσίες ή αρνητικές απόψεις του κοινού στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, θεωρώντας τις αρνητικές απόψεις φορέων, υπηρεσιών και κοινού ως λόγο σύγκλισης του συμβουλίου. Το ΠΕΣΠΑ Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας καλεί στις συνεδριάσεις του όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς και εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών πού έχουν εκφράσει αντίθετες απόψεις και γνώμες επί των θεμάτων που εξετάζει, προκειμένου να γνωμοδοτήσει έχοντας διαμορφώσει την πληρέστερη δυνατή άποψη.
Για κάθε ΑΕΠΟ που εκδίδεται από την ΑΔΗΔΜ έχει συνταχθεί σχέδιο ΑΕΠΟ της αρμόδιας Διεύθυνσης ΠΕΧΩΣ με θετική εισήγηση προς τον τελικό υπογράφοντα και φέρει τις υπογραφές του αρμόδιου εισηγητή, του Προϊστάμενου Τμήματος, του Προϊστάμενου Διεύθυνσης και του Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης, ανάλογα. Η ΑΕΠΟ αναρτάται αμελλητί στο διαδίκτυο (ΔΙΑΥΓΕΙΑ και ιστότοπο ΑΕΠΟ του ΥΠΕΝ: aepo.ypeka.gr), ενώ υπάρχει η δυνατότητα προσβολής της από κάθε ενδιαφερόμενο στα αρμόδια όργανα και η χρήση μέσων ένδικης προστασίας του κοινού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από το 2017 μέχρι και το τέλος του 2020 έχουν εκδοθεί από τις δύο Διευθύνσεις ΠΕΧΩΣ εκατοντάδες ΑΕΠΟ. Όλες οι αποφάσεις είναι σε ισχύ και μία μόνο έχει ακυρωθεί.
Από τη Γενική Διεύθυνση Χωροταξικής & Περιβαλλοντικής Πολιτικής
της Αποκεντρωμένης Διοίκησης
Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας