Το 1935 χτίζεται ο μύλος του Ράλλη στο Νεστόριο. Βρίσκεται 100 μέτρα από την γέφυρα Νεστορίου – Κοτύλης , δεξιά του δρόμου. Και περίπου χίλια μέτρα από τον αναστηλωμένο μύλο του Σερένη (Παλιούγκα)
Θυμάμαι τον Αντρέα Γκέμο μυλωνά εκεί, με τα αστεία και τις ιστορίες του.
Εγκαταλείφθηκε ο μύλος από τους ιδιοκτήτες του όταν περνώντας τα χρόνια άρχισε να μην χρησιμοποιείτε και ακολούθησε η παρακμή του.
Το κτίριο σε καλή κατάσταση και ενάντια στον χρόνο έστεκε στην άκρη του Αλιάκμονα μέχρι που κατασκευάστηκε μικρό φράγμα σε αυτό το σημείο για να «μαζέψει» τα νερά για άρδευση και να εμπλουτίσει τον υπόγειο ορίζοντα ενός πηγαδιού που υδροδοτεί το Νεστόριο.
Δημιούργησαν «ζαρζανέτι» από την πόρτα του αρδευτικού και ως 200 μέτρα περίπου κατά μήκος του Αλιάκμονα, με σκοπό όταν «κατεβάζει» νερό το ποτάμι να μην πλημμυρίζει το πηγάδι. Το ύψος του φράγματος είναι περίπου 2 μέτρα.
Στην απέναντι πλευρά του πηγαδιού βρίσκεται ο μύλος που είχε πάρει όλα τα μέτρα προστασίας για τις πλημμύρες του ποταμού. Μεγάλα πέτρινα ντουβάρια σε μήκος , πλάτος, και ύψος για να προστατεύουν τον μύλο.
Στην κορυφή του ντουβαριού και κατά μήκος ( κάτω από τα βράχια), υπήρχε αυλάκι που κουβαλούσε το νερό από τον «παράδεισο» ( κοντά στο ρίβερ πάρτυ) και το έφερνε στον μύλο για την λειτουργία του (ήταν νερόμυλος).
Τα ντουβάρια άντεξαν δεκάδες χρόνια μέχρι σήμερα που άρχισε η αντίστροφη μέτρηση γι αυτά.
Φτιάχνοντας το φράγμα , η κατασκευή του ακουμπάει στα ντουβάρια του μύλου και έχει σαν αποτέλεσμα , από την κάτω πλευρά που «σκάει» ο καταρράκτης να ξεγυμνώνει τα ντουβάρια και να τα γκρεμίζει.
Από την πάνω πλευρά του φράγματος τα φερτά υλικά που κουβαλάει ο Αλιάκμονας, μπάζωσαν τα δύο μέτρα του ύψους του φράγματος και σχεδόν έχει έρθει στην ίδια ευθεία με τα ντουβάρια του μύλου. Το νερό μπαίνει και στον εσωτερικό χώρο της αυλής.
Είναι πια θέμα χρόνου να φτάσει το νερό μέχρι το κτίριο του μύλου και με την δύναμη του να γκρεμίσει και αυτόν.
Φυσικά η πρόσβαση σήμερα στον μύλο είναι επικίνδυνη γιατί έχει χαλάσει το παλιό γεφύρι που πήγαινε εκεί και η βλάστηση είναι πολύ μεγάλη.
Δεν γνωρίζω αν οι κληρονόμοι του μύλου ξέρουν ή αν ενδιαφέρονται για την κατάσταση που επικρατεί εκεί. Νομίζω όμως πως είναι θέμα όλων μας γιατί χάνεται ένα πολιτιστικό μνημείο.
Να μην αφήσουμε να χαθεί όπως ο μύλος του «Τσόλη», που κατέρρευσε εντελώς και πνίγηκε μέσα στα χόρτα.
Και αν κάποιος πει πως ήδη έχουμε αναστηλώσει τον μύλο του «Σερένη», η απάντηση είναι : πως δεν κρατάμε «ένα» του είδους και τα υπόλοιπα τα χαλάμε. Είναι κτίρια που διδάσκουν την εξέλιξη του πολιτισμού μας , είναι μνημεία των χρόνων που πέρασαν.
Είναι άλλο ένα κομμάτι της τουριστικής αξιοποίησης του τόπου μας, ένας τόπος έλξης των επισκεπτών αλλά και των ερευνητών και επιστημόνων που ασχολούνται με το συγκεκριμένο θέμα. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μονοπάτι μύλων που θα το ακολουθούσαν μικροί και μεγάλοι.
Δεν φτάνει να ονειρευόμαστε «αστροσχολεία» και τα ιστορικά κτίρια μέσα και έξω από το χωριό να ρημάζουν.
Δεν χρειάζονται λαμπρά μυαλά για να στηθεί ένα λαογραφικό μουσείο.
Δεν χρειάζονται μελέτες εκατομμυρίων για να ξεκινήσει μια πίστα αναρρίχησης.
Δεν χρειάζονται λόγια. Ας μη ξεχνάμε ότι το river party ξεκίνησε με έναν κασμά και ένα φτυάρι και έφτασε να γίνει ένα πασίγνωστο φεστιβάλ.
Και προπάντων δεν είναι εχθροί του χωριού όσοι μιλάνε για όλα αυτά και για άλλα που αφορούν το Νεστόριο. Η προτροπή των κατοίκων του χωριού να μισήσουν τους διαφωνούντες , είναι διχασμός και αποπροσανατολισμός. Και αν οι αλήθειες είναι νομικά κολάσιμες , ας κρίνει ο κάθε ένας μας πόση ελευθερία λόγου έχουμε.
ΠΑΥΛΟΣ ΓΑΚΟΣ