Η αυστηρή απαγόρευση των γλυκών, των αναψυκτικών και των ανθυγιεινών σνακ μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα απ’ ό,τι πιστεύουν πολλοί γονείς. Αντί να απομακρύνει τα παιδιά από τη ζάχαρη, συχνά τα κάνει να την επιθυμούν περισσότερο.
Όταν η απαγόρευση γίνεται εμμονή
Σύμφωνα με έρευνες, όταν ένα τρόφιμο χαρακτηρίζεται “απαγορευμένο”, αποκτά μια μυστηριώδη, σχεδόν μαγική έλξη. Το παιδί αρχίζει να το βλέπει ως αντικείμενο πόθου και να το υπερτιμά. Έτσι, η πλήρης απαγόρευση μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές, υπερκατανάλωση όταν δοθεί η ευκαιρία και ακόμη και σε υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος.
Η ειδική στη διατροφή παιδιών Colleen Tewksbury εξηγεί πως οι απαγορεύσεις «ανεβάζουν τα τρόφιμα σε ένα βάθρο», δημιουργώντας ψυχολογική πίεση γύρω από το φαγητό — και τελικά κάνουν τη σχέση του παιδιού με αυτό πιο δύσκολη.
Η ισορροπία ξεκινά από τα πρώτα χρόνια
Οι γονείς έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή στα πρώτα χρόνια ζωής. Είναι η περίοδος όπου τα παιδιά διαμορφώνουν τις πρώτες τους προτιμήσεις και μαθαίνουν τι σημαίνει “ισορροπημένο γεύμα”.
Εκεί χρειάζεται να μπουν σαφή αλλά ευέλικτα όρια — όχι “ποτέ”, αλλά “όχι κάθε μέρα”.
Είναι σημαντικό να δοκιμάζουν ποικιλία τροφών, να γνωρίζουν φρούτα, λαχανικά και πρωτεϊνούχα τρόφιμα, αλλά και να κατανοούν γιατί κάποια φαγητά είναι για “ειδικές περιστάσεις”.
Μιλήστε για το φαγητό, μην το δαιμονοποιείτε
Αντί να πείτε «αυτό απαγορεύεται», μπορείτε να εξηγήσετε ότι κάποια φαγητά είναι για κάθε μέρα και κάποια για γιορτές, εκδρομές ή πάρτι.
Η φράση «αν φας το μπρόκολό σου, θα πάρεις ένα cupcake» δημιουργεί μια επικίνδυνη εξίσωση: το υγιεινό είναι αγγαρεία, το γλυκό είναι ανταμοιβή.
Αντίθετα, συνδέστε την απόλαυση του φαγητού με χαρά και κοινές στιγμές: φτιάξτε ένα γλυκό μαζί, μοιραστείτε το σε μια οικογενειακή γιορτή, δείξτε ότι το φαγητό είναι μέρος της σχέσης και όχι πηγή ενοχής.
Κάθε οικογένεια έχει τους δικούς της κανόνες
Τα παιδιά μεγαλώνοντας βλέπουν ότι κάθε σπίτι λειτουργεί διαφορετικά. Εκεί χρειάζεται να εξηγείτε με ψυχραιμία γιατί εσείς έχετε συγκεκριμένες επιλογές, χωρίς να συγκρίνετε ή να κρίνετε άλλους.
Η συνέπεια και η λογική πίσω από τους κανόνες βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν ότι η διατροφή δεν είναι θέμα τιμωρίας ή ανταμοιβής, αλλά φροντίδας του εαυτού.
Οι γονείς δίνουν το παράδειγμα
Τα παιδιά παρατηρούν — όχι τι λέμε, αλλά τι κάνουμε. Όταν βλέπουν τους γονείς να τρώνε ισορροπημένα, αλλά και να απολαμβάνουν ένα γλυκό χωρίς ενοχές, μαθαίνουν ότι όλα έχουν τη θέση τους.
Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή τους στο ψώνισμα ή στην προετοιμασία του φαγητού· αυτό τα βοηθά να κατανοήσουν τις επιλογές τους και να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση στο τραπέζι.
Οι “απόλυτοι κανόνες” έχουν θέση μόνο στις εξαιρέσεις
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η αυστηρή απαγόρευση είναι απαραίτητη — π.χ. σε τροφικές αλλεργίες ή θρησκευτικούς λόγους. Τότε, είναι σημαντικό το παιδί να γνωρίζει γιατί κάτι απαγορεύεται, ώστε να νιώθει ασφάλεια, όχι φόβο.
Το ζητούμενο: παιδιά που τρώνε συνειδητά
Ο στόχος δεν είναι να μεγαλώσουμε παιδιά που “υπακούν τυφλά”, αλλά παιδιά που καταλαβαίνουν τι σημαίνει επιλογή.
Η απαγόρευση δημιουργεί αντίσταση· η συζήτηση δημιουργεί επίγνωση.
Όπως και σε κάθε τομέα της ζωής, έτσι και στο φαγητό, ο ρόλος του γονέα είναι να προσφέρει καθοδήγηση, όχι έλεγχο.
