«Η φτώχεια υποφέρεται. Αν δεν έχεις κρέας θα φας ελιές, θα φας ψωμί κι ελιά. Ο φόβος…»
Λόγια της κυρίας Τολίνας, η οποία ήταν πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία και μετά το ’22 βρέθηκε στην Ελευσίνα. Διηγείται το φιλμ της ζωής της στην αριστουργηματική ταινία «Αγέλαστος Πέτρα» του Φίλιππου Κουτσαφτή.
Η φτώχεια αντέχεται, αυτό που δεν αντέχεται είναι ο φόβος, η ανασφάλεια. Αυτός ο τόπος πέρασε πολλά, πολλές περιπέτειες, πολλές οδύνες αλλά και ωδίνες: μέσα από τα χαλάσματα και τις καταστροφές ξαναγεννιόταν η ελπίδα, αυτή που παρέμεινε στο κουτί της Πανδώρας.
Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε σε μία μόνο λέξη τι μπορεί να γεννά στην ψυχή του κάθε ανθρώπου η ζοφερή οικονομική κατάσταση των ημερών μας, αυτή θα ήταν σίγουρα ο φόβος. Ένα κλίμα γενικευμένης ανασφάλειας που απλώνεται παντού σαν την πρωινή πάχνη. Κάποτε όμως κι αυτή διαλύεται για να γεμίσει με το ζωογόνο φως του ήλιου όλη η φύση και αυτό γίνεται σύντομα. Ενώ η παγκόσμια οικονομική κρίση δεν είναι διατεθειμένη να μας αποχαιρετήσει άμεσα.
Οι νέοι άνθρωποι, τα παιδιά μας, είναι οι πρώτοι που διαπιστώνουν ότι μέσα τους έχει κυριαρχήσει ο φόβος και η αβεβαιότητα. Αν και φύσει αισιόδοξα, τα παιδιά μας συνειδητοποιούν πως καθημερινά οι ευκαιρίες λιγοστεύουν, οι πόρτες κλείνουν, οι προοπτικές απομακρύνονται, τα όνειρα προσγειώνονται, οι ελπίδες στερεύουν.
Οι συνέπειες πολλές.
Όταν φοβάσαι, όταν κινείσαι στην αβεβαιότητα αδρανοποιείσαι, δεν μπορείς να απλώσεις τη δημιουργικότητά σου, ακινητοποιείσαι σε ένα τέλμα που μάλιστα έφτιαξαν άλλοι για σένα χωρίς εσένα, για να θυμηθούμε και το τραγούδι. Αυτό είναι που πρέπει σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να μας προβληματίσει.
Αν η νεολαία, το πιο δημιουργικό και ονειροπόλο κομμάτι της κοινωνίας καταληφθεί από φόβο, καταλαβαίνουμε πού οδηγούμαστε. Τα σημερινά παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε. Ενημερώνονται από πολλές και διαφορετικές πηγές, κυρίως μέσα από τις νέες τεχνολογίες, επικοινωνούν διαρκώς και γνωρίζουν τι μέλλον τους έχουμε προετοιμάσει. Δεν μπορεί να τα κοροϊδέψει κανείς, έχουν πλήρη επίγνωση της κατάστασης, είναι πολύ πιο ώριμα από πολλούς μεγάλους, αλλά δεν έχουν πού να διοχετεύσουν την ενεργητικότητα και το δημιουργικό τους ενθουσιασμό.
Λογικό άλλωστε, αφού φρόντισαν οι δημιουργοί της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης να δημιουργήσουν μια άνευ προηγουμένου σύγχυση, μια σύγχρονη Βαβέλ, μέσα στην οποία δυσκολεύεται κανείς να βρει στηρίγματα. Πόσο μάλλον ο νέος άνθρωπος που έχει ανάγκη τα στηρίγματα για να μπορέσει να προχωρήσει.
Χαώδεις μεγαλουπόλεις, άτομα περιχαρακωμένα στον εαυτό τους με μοναδικό σκοπό το άπληστο κέρδος, μέσα μαζικής ενημέρωσης που κινούνται στην ευτέλεια, αξίες αποδομημένες, πολιτικοί και πνευματικοί ταγοί απολύτως αλλοτριωμένοι, ένα συνονθύλευμα χωρίς όραμα και προορισμό.
Όπως όμως είπαμε στην αρχή, στο κουτί της Πανδώρας που άνοιξε ο άπληστος άνθρωπος για να δει τι έχει μέσα, κατά παράβαση της εντολής του Διός, έμεινε η ελπίδα. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Όσο δύσκολη κι αν είναι η κατάσταση, όσο αβέβαιο κι αν είναι το μέλλον, η ελπίδα πάντα υπάρχει και οπωσδήποτε προέρχεται και πηγάζει από τους νέους. Από το ασυμβίβαστο και ελεύθερο κομμάτι της κοινωνίας, που τώρα βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα.Είναι βέβαιο ότι θα μας προσπεράσουν (αν δεν το έχουν ήδη κάνει) και θα βρουν τον τρόπο και το δρόμο για να αντιμετωπίσουν την κρίση.
Αρκεί βέβαια να τους αφήσουμε και να μη βάλουμε άλλα εμπόδια στα όνειρά τους.
Άρθρο μου, δημοσιευμένο το 2010 στην εφημερίδα “ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΗ ΕΣΤΙΑ”
Τότε και τώρα…
