“ Τα πλήγματα πρέπει να επιφέρονται όλα ταυτόχρονα, ώστε όντας λιγότερο αισθητά, να ενοχλούν λιγότερο”
-Νικολό Μακιαβέλι, “Ο ηγεμόνας”,1513
Ο κορωνοϊός και η διαχείριση της διασποράς του θέτει σε αμφισβήτηση τις αντοχές της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής μας οργάνωσης. Πολλοί κάνουν λόγο για την επόμενη μέρα προσπαθώντας να ιχνηλατήσουν τις επιπτώσεις αυτής της διαχείρισης στις ζωές μας.
Αυτό το κείμενο είναι μια κατάθεση τέτοιων προβληματισμών.
Αρχίζοντας από το τοπικό επίπεδο, με την ασφάλεια του χρόνου που έχει μεσολαβήσει από την έναρξη στη περιοχή μας της διασποράς της νόσου, φάνηκε ξεκάθαρα ότι δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος σχεδιασμός. Το επιχείρημα σε αυτό ήταν ότι “πως μπορούμε να σχεδιάζουμε για κάτι που δεν έχουμε ξαναντιμετωπίσει;”. Δηλαδή με το ίδιο επιχείρημα, επειδή δεν έχουμε αντιμετωπίσει ποτέ έναν ισχυρό σεισμό στη περιοχή μας ή μια αστική φωτιά που θα κάψει πολυκατοικίες, δεν είμαστε υποχρεωμένοι θεσμικά να κάνουμε σενάρια αντιμετώπισης.
Το επιχείρημα αυτό λοιπόν εκπίπτει σε δικαιολογία, μιας και η ασθένεια covid-19 ήδη είχε χαρακτηριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως “πανδημία” και η πολιτική προστασία θα έπρεπε να οργανώνει νέες ΜΕΘ, τις πολιτικές περιορισμού των κοινοτήτων, να ενημερώνει και να συντονίζει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς της πολιτικής προστασίας και να προνοεί για τον εφοδιασμό τους με τον ανάλογο εξοπλισμό.
Αντί αυτού είδαμε μια πολιτική τύπου “βλέποντας και κάνοντας”, αρχίζοντας με την ανειλικρινή δήλωση του υπουργού υγείας ότι η “χώρα μας είναι θωρακισμένη” και όταν έπρεπε να αποδειχθεί η “θωράκιση” αυτή, στη περιοχή μας, αποκαλύφθηκε ότι τα νοσοκομεία μας ήταν ανεπαρκή, ότι ο συντονισμός και η συνεννόηση μεταξύ των θεσμικών οργάνων προβληματική, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον χαρακτηρισμό “σε καραντίνα” όλης της δημοτικής ενότητας Μεσοποταμίας αντί μόνο του οικισμού, όπως είχε αποφασιστεί στη συζήτηση που είχε προηγηθεί και με μέτρα δίχως ουσιαστικό αποτέλεσμα, όπως του περιορισμού μετακίνησης 20:00-08:00, για τα οποία ακόμα και τώρα κανείς δεν έχει δώσει μια εξήγηση για ποιό λόγο εφαρμόστηκαν .
Και αυτή η πολιτική “βλέποντας και κάνοντας” συνεχίστηκε και συνεχίζεται σε άλλους τομείς.
Η στατιστική είναι ένα βασικό μαθηματικό εργαλείο της επιδημιολογίας. Η επιδημιολογία είναι μια επιστήμη που συνδυάζει την ιατρική και την κοινωνική έρευνα. Πρέπει να σκεφτούμε τα “τεστ” για τον κορωνοϊό σαν ένα ερωτηματολόγιο που μας ρωτάει βασικά πράγματα όπως, το ποιοι και από που είμαστε, πόσο χρονών είμαστε, αν έχουμε κάποια υποκείμενη ασθένεια και αν έχουμε κορωνοϊό ή όχι. Με βάση αυτή τα βασικά ερωτήματα χτίζεται μια “τοπολογία” της διασποράς της ασθένειας και εφαρμόζονται πολιτικές.
Η στατιστική αυτή αποδείχθηκε και ένα πεδίο μικροκομματικής σπέκουλας που υπερκέρασε την αξία της ως επιστημονικού εργαλείου. Έτσι η ΝΔ την χρησιμοποίησε για να προσπαθήσει να αποδείξει ότι τα καταφέρνει μια χαρά, συγκρίνοντας τους θανάτους και τα επιβεβαιωμένα κρούσματα με άλλες χώρες, αποκρύπτοντας όμως ότι η μεθοδολογίες και οι συνθήκες είναι διαφορετικές, καθώς και τις φωνές των ιατρών που μιλούσαν για ελλείψεις, υποστελέχωση και ανεπάρκεια. Φωνές που προσεταιρίστηκε η αντιπολίτευση για να κάνει την δικιά της σπέκουλα, υποβαθμίζοντας τις ευθύνες της για την αποδυνάμωση της δημόσιας υγείας με τα μνημονιακά μέτρα που εφάρμοσε σχεδόν κατά γράμμα, μετά την ήττα της στις διαπραγματεύσεις της, στην αρχή της θητείας της.
Ευθύνες που φυσικά μεταφέρονται και στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και τους εκεί εκπροσώπους τους. Τους “νικητές” που στο τέλος βγήκαν ηττημένοι. Ίσως περισσότερο από την Ελλάδα, στην οποία το εναπομείναν δημόσιο σύστημα υγείας, ακόμα και μετά την μνημονιακή λαίλαπα, τελικά ίσως ήταν καλύτερο από τους θεωρητικά υποδειγματικούς Ευρωπαίους. Η ουσία όμως πέρα από νικητές και ηττημένους με βάση τις υποκειμενικά ερμηνευόμενες στατιστικές, είναι ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει συγκεκριμένη στρατηγική και μεθοδολογία και ανακοινώνει επίσημα τις συστάσεις του για τα ενδεικνυόμενα μέτρα.
